DKE.523.39.2021

Na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.), art. 160 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1781) w związku z art. 12 pkt 1-2  i art. 22 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 922 ze zm.) oraz z art. 57 ust. 1 pkt a) i h) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku  z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016 r. str. 1 ze zmianą ogłoszoną  w Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018 r. str. 2), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie zarzutów dotyczących odmówienia wydania adresatowi, bez przekazania przez niego kserokopii dowodu osobistego, przesyłki (umowy  o świadczenie usług telekomunikacyjnych z (…)) przez pracownika D. Sp. z o.o. z siedzibą w W., Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych

umarza postępowanie.

Uzasadnienie

Do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dawniej: Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych) wpłynęło anonimowe zawiadomienie o możliwości wystąpienia nieprawidłowości w procesie przetwarzania danych osobowych przez D. Sp. z o.o. z siedzibą w W. (zwaną dalej także: Spółką) w związku ze świadczeniem przez ww. usług kurierskich.

Jak wynikało z przekazanej organowi nadzorczemu informacji, pracownik Spółki, podczas realizacji usługi doręczenia przesyłki w postaci umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych (…), odmówił wydania korespondencji adresatowi bez przekazania przez niego kserokopii dowodu osobistego. Bezpośrednio po opisywanym incydencie, adresat przesyłki skontaktował  się z infolinią (…), gdzie został poinformowany o tym, że opisywana praktyka nie wynika z wymogów stawianych przez operatora telefonii komórkowej, ale wyłącznie z wewnętrznej polityki Spółki.

W związku z pozyskaną informacją, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (zwany dalej także: Prezesem UODO) wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w niniejszej sprawie, celem ustalenia czy Spółka faktycznie pozyskuje i przetwarza dane osobowe adresatów doręczanych przesyłek zawarte w kserokopiach ich dowodów osobistych, a jeżeli tak, to na jakiej podstawie prawnej, w jakim celu oraz zakresie.

W toku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego Prezes Urzędu Ochrony  Danych Osobowych ustalił następujące okoliczności faktyczne, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy:

1. D. Sp. z o.o. (dawniej: M. Sp. z o.o.) z siedzibą w W., wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS nr (…)) prowadzi m.in. działalność w zakresie świadczenia usług pocztowych i kurierskich oraz transportu drogowego towarów.
2. W ramach wykonywanej działalności, Spółka współpracuje z O. S.A.  z siedzibą w W. (dawniej: P. Sp. z o.o. oraz T. S.A.), operatorem telekomunikacyjnym oferującym usługi z zakresu telefonii komórkowej – w tym usługi marki (…).
3. Na mocy Umowy ramowej (…) z 12 lipca 2007 r. Nr (…), Spółka zobowiązała się wykonywać na rzecz O. S.A. (zwaną dalej także: O.) usługi przewozowe, polegające na przesyłaniu i doręczaniu przesyłek w obrocie miejskim i krajowym, do miejsc wyznaczonych przez O. na terenie całego kraju oraz usługi logistyczne, w tym: konfekcjonowanie towaru, wydruk i podpisywanie dokumentów, pakowanie i adresowanie przesyłek (§ 2 ust. 1 pkt 1 i 2 umowy ramowej).
4. Zgodnie z postanowieniami umowy o powierzenie przetwarzania danych osobowych, stanowiącej załącznik nr (…) do zawartego 10 lutego 2014 r. Aneksu nr […] do Umowy ramowej, O. – działając jako administrator danych – powierzyła Spółce, celem realizacji zapisów Umowy (…), dane osobowe przetwarzane w zbiorze A. Zgromadzone w zbiorze informacje o klientach, O. przetwarzała w oparciu o art. 23 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (którego odpowiednik stanowi obecnie art. 6 ust. 1 lit. a) i lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE), tj. na podstawie zgód wyrażonych przez osoby, których dane dotyczą oraz w związku z koniecznością realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, była jej stroną lub gdy było to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą. Podstawę powierzenia przetwarzania danych Spółce stanowił natomiast art. 31 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (któremu odpowiada obecnie art. 28 ww. rozporządzenia). Zakres powierzonych danych obejmował następujące kategorie danych: imię i nazwisko abonenta, adres, numer dowodu osobistego/ PESEL, numer telefonu oraz adres e-mail (§ 1-3 umowy powierzenia przetwarzania).
5. Za pośrednictwem Spółki, O. dokonywała m.in. doręczeń umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych. W stosowanym przez O. wzorze umowy abonenckiej, znajdowała się rubryka, którą każdorazowo wypełniać powinien kurier w celu potwierdzenia tożsamości adresata takiej umowy, opatrzona zapisem o następującej treści: „Zweryfikowałem tożsamość odbiorcy na podstawie dowodu osobistego/ paszportu (…) oraz odebrałem dodatkowy dokument z imieniem i nazwiskiem odbiorcy.” W rubryce tej kurier obowiązany był wpisać 2 ostatnie cyfry numeru PESEL adresata, datę doręczenia umowy oraz swoje imię i nazwisko.
6. Do celów realizacji postanowień Umowy ramowej, Spółka opracowała Instrukcję operacyjną z 24 kwietnia 2013 r. dotyczącą doręczeń akcesoriów, umów (w tym umów  o świadczenie usług telekomunikacyjnych marki (…)) oraz innych dokumentów, wystawianych przez O. Jak wynikało z zapisów instrukcji, „wbrew treści oświadczenia drukowanego na umowie (…) kurier nie pobiera dodatkowego dokumentu od odbiorcy przesyłki podczas doręczenia”. Instrukcja wyraźnie wskazywała zakres czynności do wykonania których upoważniony był kurier, te zaś ograniczały się do weryfikacji tożsamości odbiorcy przesyłki na podstawie oryginału dowodu osobistego (lub paszportu), poprzez porównanie pierwszych dziewięciu cyfr numeru PESEL w dowodzie osobistym adresata z dziewięcioma cyframi PESEL wydrukowanymi na umowie (obok miejsca przewidzianego na podpis odbiorcy). Kurier uprawniony był do wydania przesyłki adresatowi tylko wówczas, gdy oba te numery były ze sobą zgodne.
7. W związku ze świadczeniem usług telekomunikacyjnych (…), O. S.A. nie przetwarzała danych osobowych abonentów zawartych w kserokopii dowodu osobistego. Upoważnienie takiego O. nie udzieliła również Spółce.
8. Mając natomiast na uwadze widniejący na wzorze umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych (…), a wprowadzający w błąd zapis, dotyczący rzekomego obowiązku odebrania przez kuriera dodatkowego dokumentu z imieniem i nazwiskiem odbiorcy przesyłki, w toku niniejszego postępowania wyjaśniającego Spółka dokonała aktualizacji wzorca poprzez wyeliminowanie z niego budzących wątpliwości treści.
9. Zmian dokonano także w Instrukcji operacyjnej Spółki z 24 kwietnia 2013 r. dotyczącej doręczeń akcesoriów, umów oraz innych dokumentów O. Stosownie do jej obecnego brzmienia, „kurier nie pobiera dodatkowego dokumentu od odbiorcy przesyłki podczas doręczenia”. W przypadku zaś, gdy na druku umowy widnieje zapis o odmiennej treści, „fragment oświadczenia o tym mówiący należy skreślić”. Aktualizacja obowiązuje  od 12 maja 2016 r. i wyłącza możliwość omyłkowego pobrania kserokopii dowodu osobistego adresata przesyłki przez kuriera.

Po zapoznaniu się z całością zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zważył, co następuje.

Na wstępie wskazać należy, iż z dniem 25 maja 2018 r. w życie weszły przepisy ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1781), zwanej dalej „u.o.d.o.”.

W myśl art. 160 ust. 1-3 u.o.d.o., postępowania prowadzone przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, prowadzone są przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych na podstawie ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 922 ze zm.), zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.). Jednocześnie, czynności dokonane w postępowaniach, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie przepisów u.o.d.o., pozostają skuteczne.

Od dnia 25 maja 2018 r. zastosowanie ma również rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018 r. str. 2.), zwane dalej „Rozporządzeniem 2016/679”.

Stosownie do art. 57 ust. 1 Rozporządzenia 2016/679, bez uszczerbku dla innych zadań określonych na mocy tego rozporządzenia, każdy organ nadzorczy na swoim terytorium monitoruje i egzekwuje stosowanie tego rozporządzenia (lit. a) oraz prowadzi postępowania  w sprawie stosowania niniejszego rozporządzenia, w tym na podstawie informacji otrzymanych od innego organu nadzorczego lub innego organu publicznego (lit. h).

Uwzględniając powyższe stwierdzić zatem należy, iż niniejsze postępowanie, wszczęte i niezakończone przed dniem 25 maja 2018 r., prowadzone jest na podstawie ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (w zakresie dotyczącym przepisów regulujących procedurę administracyjną) oraz na podstawie Rozporządzenia 2016/679 (w zakresie rozstrzygającym o legalności procesu przetwarzania danych osobowych). Wynikający  z przepisów prawa sposób prowadzenia postępowań w sprawach rozpoczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowych regulacji z zakresu ochrony danych osobowych koreluje  z ugruntowanym stanowiskiem doktryny, zgodnie z którym „organ administracji publicznej ocenia stan faktyczny sprawy według chwili wydania decyzji administracyjnej. Reguła ta odnosi się także do oceny stanu prawnego sprawy, co oznacza, że organ administracji publicznej wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów prawa obowiązujących w chwili jej wydania” (Komentarz do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego  (Dz. U. 00.98.1071) M. Jaśkowska, A. Wróbel, Lex., el/2012).

Odnosząc powyższe do ustalonego stanu faktycznego podkreślić należy, że w toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych ustalił,  iż D. Sp. z o.o. nie pozyskuje danych osobowych adresatów doręczanych przesyłek, zawartych w kserokopii dowodu osobistego. Powyższe nigdy nie było praktyką Spółki i brak jest jednoznacznych dowodów, które wskazywałyby, że tego rodzaju sytuacje miały kiedykolwiek miejsce. Zważyć należy, że otrzymana przez organ nadzorczy informacja dotycząca rzekomych nieprawidłowości związanych z przetwarzaniem danych osobowych, pozyskiwanych w związku z realizacją usług kurierskich, była informacją anonimową. Z uwagi na fakt, iż osoba sygnalizująca nie przekazała żadnych bliższych informacji dotyczących swojej tożsamości, ani szczegółów dotyczących opisywanego przez nią zdarzenia (takich jak np. data oraz miejsce, w jakim miała miejsce próba doręczenia przesyłki, podczas której doręczający zażądał przekazania kopii dowodu osobistego adresata), nie sposób było zweryfikować zasadności przedstawionych  w zawiadomieniu zarzutów, stawianych pod adresem Spółki.

Wszelkie uzyskane w toku postępowania, a przy tym niebudzące wątpliwości co do ich prawdziwości dowody, w tym: Umowa ramowa (…) z 12 lipca 2007 r. (…) zawarta pomiędzy Spółką a O., umowa powierzenia przetwarzania danych (stanowiąca załącznik nr (…) do zawartego 10 lutego 2014 r. Aneksu nr (…) do Umowy ramowej), wzory umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych (…) oraz instrukcja operacyjna Spółki z 24 kwietnia 2013 r. dotycząca doręczeń akcesoriów, umów oraz innych dokumentów na rzecz klientów O., wskazują na to, że Spółka – działając jako podmiot przetwarzający dane osobowe abonentów O. – nie była i nie jest uprawniona do pozyskiwania danych zawartych w kserokopiach dowodów osobistych adresatów doręczanych przesyłek.

Należy wprawdzie wskazać, że we wzorze umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych (…), obowiązującym w chwili wszczęcia niniejszego postępowania, znajdował się wprowadzający w błąd zapis, zgodnie z którym doręczający umowę kurier powinien był zweryfikować tożsamość odbiorcy na podstawie dowodu osobistego/ paszportu oraz odebrać dodatkowy dokument z imieniem i nazwiskiem odbiorcy. Jednakże z uwagi na brak upoważnienia Spółki do takiego działania przez O. S.A. będącą w tym przypadku administratorem danych osobowych jej klientów, w opracowanej przez Spółkę wewnętrznej instrukcji dotyczącej doręczeń zawarto wyraźne zastrzeżenie, zgodnie z którym wbrew treści oświadczenia drukowanego na umowie kurier nie pobiera dodatkowego dokumentu od odbiorcy przesyłki podczas doręczenia. Co więcej, z uwagi na fakt, iż istniejąca pomiędzy dokumentami rozbieżność mogła potencjalnie stwarzać niebezpieczeństwo wystąpienia pomyłki po stronie osoby doręczającej przesyłkę – która to sugerując się wzorcem umowy mogła żądać przekazania kserokopii dowodu osobistego przez odbiorcę korespondencji – oba ww. dokumenty w toku postępowania zaktualizowano, eliminując z nich kwestionowane zapisy. Koherentna ze sobą treść wskazywanej dokumentacji, jednoznacznie przesądza o tym, że kurier nie pobiera dodatkowego dokumentu od odbiorcy przesyłki podczas doręczenia.

Tym samym, zakres przetwarzanych przez Spółkę danych osobowych ogranicza się do powierzonych jej na podstawie zawartej umowy powierzenia następujących kategorii danych: imienia oraz nazwiska abonenta, adresu, numeru dowodu osobistego/ PESEL, numeru telefonu oraz adresu e-mail.

Wobec braku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości w procesie przetwarzania danych osobowych przez D. Sp. z o.o. w związku z realizacją świadczonych przez Spółkę usług kurierskich, a tym samym braku możliwości orzeczenia wobec Spółki jakiegokolwiek środka naprawczego, przewidzianego w art. 18 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych,  postępowanie prowadzone w niniejszej sprawie należało umorzyć na podstawie  art. 105 § 1 k.p.a., wobec jego bezprzedmiotowości.

W tym stanie faktycznym i prawnym Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych rozstrzygnął, jak w sentencji.

Na podstawie art. 127 § 3 Kpa od decyzji przysługuje stronie prawo do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia stronie. Jeżeli strona nie chce skorzystać z prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ma prawo  do wniesienia skargi na decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie  w terminie 30 dni od dnia doręczenia jej stronie. Skargę wnosi się za pośrednictwem Prezesa Urzędu (adres: ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa). Wpis od skargi wynosi 200 złotych. Strona ma prawo ubiegania się o prawo pomocy, w tym zwolnienie od kosztów sądowych.